De dinosaurus: de soorten, het tijdperk en de extinctie

De Dinosaurus verscheen volgens wetenschappers ongeveer 245 miljoen jaar geleden op deze aarde. Vele soorten dinosaurussen hebben sindsdien over de aarde gelopen. Een dinosaurus kon, afhankelijk van de soort, reusachtig groot worden. De grootste dinosaurussen werden wel 11 meter hoog en maar liefst 30 meter lang. De meeste dinosaurussen voedden zichzelf met planten. Maar er waren uiteraard ook vleeseters zoals de beruchte Tyrannosaurus Rex, een dinosaurus die bij velen bekend is.

Wat is een dinosaurus

De dinosaurussen, wetenschappelijke naam Dinosauria, ontstonden zo’n 230 miljoen jaar geleden. Het tijdperk waarin zij ontstonden was het Trias. Dinosaurussen komen uit een bredere groep wezens genaamd de Dinosauriformes.

De groep genaamd dinosaurussen bevat alle dieren die voortkwamen uit de eerste dinosaurus. Eigenlijk is een dier dus een dinosaurus wanneer hij afstamt van de eerste dinosaurus. Er zijn veel fossielen en overblijfselen van dinosaurussen gevonden. Maar lang niet alle van alle dinosaurussen zijn overblijfselen bewaard gebleven. Helaas zijn er geen fossielen gevonden van de gemeenschappelijke voorouder. Maar op basis van de karakteristieken die wetenschappers terugzien bij alle dinosaurussen kunnen de eigenschappen van de eerste dinosaurus vastgesteld worden.

Bron foto: Allie_Caulfield (MathKnight)

Een belangrijke evolutionaire eigenschap van de dinosaurus is dat ze rechtop lopen met hun achterpoten verticaal onder hun heupen. Deze tand van de achterpoten is dus ook terug te zien bij dinosaurussen die op vier benen lopen. Bepaalde eigenschappen van de heup die het mogelijk maken om rechtop te lopen zien we terug bij alle dinosaurussen. Daaruit is opgemaakt dat deze voor het eerst voorkwamen bij de gemeenschappelijk voorouder.

In de middelste afbeelding is de heupstand van dinosaurussen te zien.

Veel andere soorten dieren die eigenlijk helemaal geen dinosaurussen zijn worden wel als dusdanig bestempeld. In de tijd van de dinosaurussen leefden ook zeereptielen en vliegende reptielen. Deze behoren echter niet tot de dinosaurussen. Zij hadden niet de karakteristieke heupeigenschappen van de dinosaurus.

Soorten dinosaurussen

Op basis van eetgedrag kunnen we diersoorten onderscheiden. Dezelfde indeling kan ook toegepast worden bij dinosaurussen De carnivoren, de herbivoren en de omnivoren.

Carnivoren

De carnivoren dat zijn de vleeseters onder de dinosaurussen. Zij waren bewapend met scherpe tanden, waren atletisch en liepen op twee benen. Eigenschappen die hun goed in staat stelden om op prooien te jagen.
Onder de carnivoren kan weer onderscheid gemaakt worden tussen de aaseters en de jagers. De aaseters waren vleesetende dinosaurussen, maar zij gingen niet zelf op jacht om hun prooi te vangen. Zij gingen pas eten wanneer zij een dood dier tegenkwamen.

De andere groep carnivoren waren de jagers. De jagende dinosaurussen gingen dus wel zelf op zoek naar een prooi om deze te vangen, te doden en te eten. Voorbeelden van jagers zijn de beruchte Tyrannosaurus Rex, de Spinosaurus en de Velociraptor.

Herbivoren

Onder de herbivoren vallen dinosaurussen die alleen planten, bladeren fruit en gras aten. Deze dinosaurussen liepen op twee of vier benen. Zij beweegden zich waarschijnlijk traag omdat er geen noodzaak was om planten achterna te zitten. Kleinere herbivoren aten meestal gras en lage planten terwijl de grotere exemplaren zichzelf voedden met de bladeren van bomen. Herbivoren behoorden in de tijd van de dinosaurussen tot de bodem van de voedselketen omdat het prooien van de vleesetende dinosaurussen waren. Voorbeelden van herbivoren zijn de Brontosaurus, de Kentrosaurus, de DIplodocus en de Diabloceratops.

Omnivoren

Dinosaurussen die onder de omnivoren vallen eten zowel vlees als planten. Dit was de kleinste groep maar zij hadden wel een grotere kans om te overleven. Zij hadden meer voedsel om mee te overleven. Dinosaurussen die onder de omnivoren vallen zijn onder andere de Oviraptor, de SInovenator, de Gallimimus en de Dromiceiomimus.

Wanneer leefde de dinosaurus?

Wetenschappers denken dat dinosaurussen ongeveer 230 miljoen jaar geleden voor het eerst verschenen op de aarde. Zij leefden in het geologische tijdvak genaamd het Mesozoïcum. Dit tijdvak bestond uit drie tijdperken. De dinosaurus leefden in alle drie deze tijdperken: Trias, Jura en Krijt. Zo’n 65 miljoen jaar geleden stierven de laatste dinosaurussen uit.

Trias

Het tijdperk Trias was grofweg 250 – 200 miljoen haar geleden. Precieze schattingen variëren. In het begin van het Trias ontstond de dinosaurus en aan het eind van dit tijdperk was de dinosaurus dominant op aarde. Veel andere grote dieren stierven toen uit.

Jura

Het tijdperk Jura duurde van ca. 200 – 145 miljoen jaar geleden. Tijdens dit tijdperk waren dinosaurussen de dominantste dieren op het land.

Krijt

Ook tijdens het Krijt, van ca. 145 – 66 miljoen geleden, waren dinosaurussen op land de heersende diersoort op aarde.

Waarom stierven dinosaurussen uit?

De breedst geaccepteerde theorie over het uitsterven van dinosaurussen is de Alvarex-hypothese. Hierbij wordt gesteld dat dinosaurussen zijn uitgestorven door de inslag van een grote meteoriet. De inslag zorgde ervoor dat alles op aarde donker werd door het stof dat met dank aan de meteorietinslag overal rondzwierf. De aarde kon door het stof niet opwarmen en planten stierven uit. Door het verdwijnen van de vegetatie hadden de dinosaurussen niet genoeg eten en stierven ook zij uit.