Wat is IJsheiligen en wat is het verband met het weer?

Vraag jij je af wat Ijsheiligen is? IJsheiligen is de verzamelnaam voor enkele personen die door de katholieke kerk heilig zijn verklaard en wiens naamdagen liggen in de periode van 11 tot en met 15 mei. Het is een begrip in de zogeheten volksweerkunde en vertegenwoordigd naast de heiligen zelf ook de periode van 11 tot en met 15 mei. Het zijn volgens de volksweerkunde de laatste dagen van het voorjaar waarop zich nog nachtvorst voor kan doen. Pas na IJsheiligen zou je planten in de volle grond kunnen zetten. Ze kunnen dan niet meer beschadigen door de nachtvorst.

Wie zijn de heiligen van IJsheiligen?

Een beeld van de Ijsheilige genaamd Servatius van Maastricht. Zijn naamdag valt op 13 mei.

Hieronder een lijst van de IJsheiligen met bijbehorende naamdagen. Per land is het verschillend welke heiligen allemaal onder Ijsheiligen vallen.

• Mamertus – 11 mei
• Pancratius – 12 mei
• Servatius van Maastricht – 13 mei
• Bonifatius van Tarsus – 14 mei

Sophia van Rome, naamdag op 15 mei, werd in het verleden in onder meer Duitsland, Hongarije en Zwitserland ook meegerekend tot de Ijsheiligen. Zij werd in de 11^e eeuw gezien als de beschermvrouwe tegen nachtvorst.

In veel landen worden slechts drie van de vier genoemde heiligen gerekend tot de Ijsheiligen. Dit heeft alles te maken met het feit dat drie een heilig getal is.

Wat is een naamdag?

De naamdag is een katholiek en/of orthodox fenomeen. De naamdag van een heilige is de gedenkdag van de betreffende heilige. Meestal vallen gedenkdagen van heiligen op hun sterfdag.

Katholieke of orthodoxe personen kunnen ook een naamdag hebben. Dit is dezelfde dag als de gedenkdag van de heilige waar ze naar vernoemd zijn.

IJsheiligen en volksweerkunde

Volksweerkunde omvat opvattingen over het weer die gebaseerd zijn op waarneming en volksgeloof. Vaak wordt een bepaalde dag of het gedrag van een diersoort opgevat als een voorspelling van weer dat komen gaat.

In het geval van IJsheiligen worden de naamdagen gezien als de grens tussen weer waarin nog nachtvorst kan optreden en zomers weer. De kans dat na half mei nog nachtvorst optreedt is dan ook ontzettend klein. De naam IJsheiligen komt hier dan ook vandaan.