Wat is ‘grijze eminentie’?

In 1661 kwam Lodewijk XIV in Frankrijk aan de macht. Lodewijk XIV was anders dan zijn voorgangers. Door de adelijke elite te verplichten om in zijn paleis in te trekken centraliseerde hij het bestuur en trok hij alle macht naar zich toe.  Nog opvallender aan Lodewijk XIV was dat hij beweerde door God te zijn aangesteld om te regeren zodat hij alleenheerschappij verkreeg.  Hij noemde zichzelf ‘de Zonnekoning’. Zijn paleis en zijn kleding werden met veel goud versierd. Ook  werd Lodewijk XIV vaak met goden uit de oudheid op schilderijen afgebeeld en speelde hij zelfs hoofdrollen in toneelstukken. Dit alles ter verheerlijking van de koning en zijn ‘popsterrenstatus’. Maar hoe kwam Lodewijk XIV op het idee om zichzelf zo te propageren?

Jean-Baptiste Colbert

Jean-Baptiste Colbert was de drijvende kracht achter Lodewijk XIV. Onder het bewind van Lodewijk XIV was Colbert minister van financiën en minister van handel. Daarnaast beheerde hij de regeringsdepartementen kunst en kolonieën. Het departement kunst (in het Engels: ’the Department of Glory’ ) was Lodewijk’s propagandafdeling. Deze afdeling hield zich dus bezig met de verheerlijking van de persoon Lodewijk XIV door media (pamfletten en brieven) en kunst. Dit alles werd aangestuurd door Jean-Baptiste Colbert. Colbert adviseerde Lodewijk XIV op financieel gebied, wat hij moest dragen, op wat voor wijze hij voor het publiek moest verschijnen en wat voor rollen hij moest aannemen in toneelstukken zodat het publiek hem zou gaan zien als een goddelijk figuur.

Wat is grijze eminentie?

Wat is ‘grijze eminentie’ dan precies? Iemand die tot de grijze eminentie behoort is iemand die vanaf de achtergrond zijn macht uitoefent via iemand op de voorgrond. Een machthebber achter de schermen die als adviseur de vorst stuurt in zijn handelingen. Jean-Baptiste Colbert was een machtig persoon en kon via zijn departementen veel invloed uitoefenen. Hoewel Lodewijk XIV als de absolute vorst werd gezien was het Colbert die uiteindelijk bepaalde wat er gebeurde. Het gecentraliseerde bestuur van Lodewijk XIV was meer dan 50 jaar lang een succes dankzij de ideeën van Colbert.

Bestaat er vandaag de dag nog een grijze eminentie? Jazeker. Het beste voorbeeld is misschien wel te vinden in de Verenigde Staten. Hier fungeren leden van de familie Brzezinki als adviseurs van de Amerikaanse presidenten. De presidentsverkiezingen zijn elke keer weer een grote mediashow. Gaan de republikeinen of de democraten winnen? Vader Zbigniew Brzezinski was adviseur van president Jimmy Carter van 1771 tot 1981. Hij is één van de oprichters van de Trilaterale Commissie, een organisatie die veel invloed uitoefent op politieke en economische relaties wereldwijd. In 2000 was Zbigniew Brzezinski adviseur van republikein John McCain, maar acht jaar later werd hij samen met zijn zoon adviseur van de democraat Barrack Obama terwijl zijn andere zoon weer adviseur van McCain was. Het maakt dus weinig uit of de republikeinen of de democraten winnen, de ware macht ligt bij de grijze eminentie.