De Engel van Descartes: Het begin van het rationalistisch denken

René Descartes was een 17e-eeuwse Franse filosoof en wiskundige. Descartes is vooral bekend van zijn uitspraak ‘Cogito ergo sum’ (Ik denk, dus ik ben). Hij wordt gezien als de grondlegger van het rationalisme.  Het rationalisme is een filosofische stroming die de rede als voornaamste bron van kennis ziet. Deze stroming is van grote invloed geweest op de vorming van het modern wetenschappelijk denken. Maar hoe kwam Descartes op het idee om deze wijze van denken in de filosofie en wetenschap te brengen? Het brengt ons naar een verhaal waar een rationeel mens misschien weinig begrip voor zou kunnen opbrengen.

De engel van Descartes

In de nacht van 20 november 1619, toen René Descartes nog jong was en streefde een grote filosoof te worden, ervoer hij een bijzondere droom. Deze droom zou voorgoed zijn leven en  het filosofisch denken van de moderne tijd veranderen.

Descartes vertelde dat in die nacht een engel aan hem verscheen in een droom, die hem een nieuwe methode van begrijpen en verklaren openbaarde. De engel zou hem verteld hebben dat ‘het begrijpen van de natuur bereikt zou worden door maten en cijfers’. Deze openbaring van Descartes legde de basis voor de moderne wetenschappen.

Het inzicht dat Descartes verkreeg van de engel in zijn droom is zichtbaar in zijn filosofische werken. Descartes werd uiteindelijk een zeer invloedrijke filosoof en schreef over natuurfilosofie, kennisleer en metafysica.

Descartes in Nederland

Tussen 1628 en 1649 woonde Descartes in Nederland (toen nog de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden). Hij schreef en publiceerde hier een aantal van zijn grote werken. Daarnaast heeft hij les gegeven op de Universiteit van Utrecht en de Universiteit van Leiden.