Immanuel Kant: Ruimte en Tijd

In dit tweede deel van onze reeks artikelen over grote filosofen leggen we je uit wie Immanuel Kant was en noemen we een bijzondere filosofie van hem over de begrippen ’tijd’ en ‘ruimte’.

Grote filosofen: Immanuel Kant

grotefilosofenimmanuelkant

Immanuel Kant was een Duitse filosoof die leefde van 1724 tot 1804. Hij werd geboren in de Pruisische stad Koningsbergen. Hij stond niet bekend als iemand die graag zijn woonplaats verliet en bracht dan ook vrijwel heel zijn leven door in Koningsbergen. Toch wist hij veel te vertellen over de wereld van zijn tijd. Dit kwam voornamelijk door de vele buitenlandse bezoekers die hij ontving in zijn woonplaats en waarmee hij filosofeerde over allerlei onderwerpen.

Immanuel Kant staat bekend om zijn onderzoek naar de grenzen en grondslagen van menselijke kennis. Hij wilde onderzoeken hoe mensen kennis konden vergaren en wat echte kennis  inhield. Kant heeft uitgebreide theorieën hierover bedacht en opgeschreven in zijn werken, die wij helaas niet allemaal voor je kunnen uitleggen. Hieronder kun je wel lezen wat zijn theorie was over ’tijd’ en ‘ruimte’

Ruimte en Tijd

Veel mensen zien tijd en ruimte als verschijnselen die buiten de mens liggen. De tijd loopt door en wij moeten ons daaraan aanpassen en wij bewegen ons door een ruimtelijke wereld. Kant zag dit anders. In zijn werk legt hij uit hoe tijd en ruimte geen externe verschijnselen zijn, maar vermogens van de mens.

Volgens Kant zijn tijd en ruimte vermogens die ons in staat stellen de wereld waar te nemen. De mogelijkheid om waar te nemen heeft dus direct verband met zijn theorieën over de grenzen en grondslagen van menselijke kennis. Volgens Kant moeten mensen eerst een verschijnsel waarnemen om informatie hierover te kunnen krijgen, om vervolgens met rede de zintuiglijk verkregen informatie in ons hoofd te verwerken. Wij weten niet en kunnen ook niet weten hoe de werkelijkheid is, omdat de informatie die de zintuigen aan ons doorgeven niet een juiste weergave van de werkelijkheid is. Ons beeld van de werkelijkheid is dus subjectief. Dit heeft onder andere te maken met de manier waarop wij tijd en ruimte zien.

Tijd en ruimte zijn dus vermogens om de wereld te kunnen waarnemen. Dit betekent echter niet dat wij de wereld dus zien zoals die echt is. Als we kijken naar de manier waarop wij ruimte zien, ontdekken we waarom wij maar een beperkte waarneming hebben.

Ruimte

Als wij een object ruimtelijk waarnemen zien wij deze in drie dimensies. We zien de hoogte, de breedte en de lengte, ongeachte welk object wij waarnemen.

kant3d

Kant stelt dat het heel goed mogelijk is dat er wezens zijn die objecten in vier dimensies of meer kunnen waarnemen. Net zoals er wezens kunnen bestaan die slechts objecten in één of twee dimensies kunnen waarnemen. De manier waarop wij met onze ogen waarnemen zegt niets over de echte werkelijkheid, slechts over hoe de werkelijkheid door mensen wordt waargenomen.

Tijd

Ook nemen wij objecten waar in tijd. Als wij naar een object kijken zien wij dit object in de verloop van de tijd. Tijd wordt daarom ook weleens de vierde dimensie genoemd.

immanuelkanttijdenruimte

 

Het object ontwikkelt zich (voor ons zichtbaar of onzichtbaar) in de tijd. Wij ervaren tijd als het ware eendimensionaal. Kant stelt dat, net zoals met ruimtelijke waarneming, er wezens kunnen bestaan die tijd in meerdere dimensies kunnen waarnemen.

De manier waarop wij objecten in tijd en ruimte waarnemen zegt dus niets over de echte werkelijkheid, maar geven ons dus slechts beperkte informatie over het object of verschijnsel. Wij kunnen volgens Kant de echte werkelijkheid nooit kennen.

Als wij zintuigen hadden die ons in staat stelden meer dimensies in tijd en ruimte waar te nemen dan wij nu kunnen waarnemen, zouden wij al een groter deel van de werkelijkheid kunnen waarnemen en daar dus meer kennis over kunnen verkrijgen.

Beoordeel dit artikel, wij zijn benieuwd naar jouw mening!
[Aantal beoordelingen: 6 Gemiddeld: 3.7]

Dit vind je misschien ook leuk...

7 reacties

  1. Hein van der Wal schreef:

    Naast visueel, kunnen wij ook tactiel waarnemen. Ik kan niet alleen zien, maar ook voelen dat iets 3-D is. Zouden in die zin ook mijn handen mij voor de gek houden?

  2. Bart schreef:

    Hein, inderdaad, uw handen werken misleidend. Wanneer je naar uw eigen handen kijkt, of naar uw lichaam in het algemeen, betekent dat weinig meer dan dat het verstand via de categorie causaliteit, tezamen met de zuivere vormen van de aanschouwing tijd en ruimte, uw hand, uw lichaam, of om het even welk object dan ook ’tekent’ in een 3D – kader projecteert, net zoals een virtuele computer dat kan doen, maar dan inclusief tast-ervaringen. Dit is zo op basis van het idealisme van Kant en Schopenhauer. Ik ben een deskundige op het gebied van Schopenhauer.

  3. SvM schreef:

    Kant begint steeds meer op F.H. Jacobi te lijken met de jaren!

  4. Paul Valk schreef:

    Nog een stap terug wellicht/ of vooruit, hoe u wilt: we schrijven en ‘filosoferen’ over begrippen die we niet vooraf hebben gedefinieerd. Dat maakt het een gepreoccupeerde aangelegenheid. In andere woorden: met het veranderen door ruimte en tijd van de begrippen kunnen we alleen een kort moment en voorafgegaan door definiëring met elkaar communiceren over een begrip. We voelen ons verbonden en (h)erkend door overeenstemming. Dat ‘de werkelijkheid’ een contradictio in terminis is moge duidelijk zijn.
    ‘In het gaan verblijf ik’ kan ook niet maar duidt wellicht de probleemstelling. Zoals ‘Wees lief’ ook niet kan omdat het ‘wees’ lijkt stil te moeten staan en lief alleen ‘gaandeweg’ kan. Maar dit gesteld hebbende zijn de begrippen ruimte en tijd de uitdagingen om los te laten in ‘het zijn’. Dus: wees.. en om in mijn eigen werkelijkheid te spreken … Lief , voorzover mogelijk, dat lijkt me nastrevenswaardig.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *