Wat is de PKK? Achtergrondinformatie over de Koerdische Arbeiderspartij

PKK Vlag

Wanneer je wilt weten wat de PKK is komt dit waarschijnlijk omdat je de naam hebt gehoord in verband met een conflictsituatie. PKK staat voor de Koerdische Arbeiderspartij. In het Koerdisch: Partiya Karkerên Kurdistanê, wanneer je dit letterlijk vertaalt staat er Arbeiderspartij van Koerdistan. Hoewel de naam doet denken aan een politieke partij is dit niet zo. Als je gaat zoeken naar wat de PKK precies is kom je meerdere benamingen tegen. Voorbeelden zijn: een Koerdische militante organisatie, een separatistische groepering of zelfs een terroristische organisatie, want zo wordt de PKK beschouwt door onder meer de Europese Unie en de Verenigde Staten. De Koerden verenigen zich in ieder geval in de PKK om samen te strijden voor een eigen Koerdische staat. Zonder een stempel op de PKK te drukken willen we je in dit artikel meer informatie geven over de PKK. Zodat je begrijpt hoe de partij is ontstaan en waarom de PKK bij zoveel conflictsituaties betrokken is.

Het ontstaan van de PKK

Ter beëindiging van de Eerste Wereldoorlog kwamen er tijdens de Vredesconferentie van Parijs vijf verdragen tot stand. Het laatste verdrag dat tot stand kwam was het Verdrag van Sèvres (of de Vrede van Sèvres). Het werd getekend op 10 augustus 1920. Dit was een verdrag tussen de geallieerden en het Ottomaanse rijk (Turkije). In dit verdrag werd gesteld dat de Koerden een autonome status zouden krijgen. Een commissie werd ingesteld om te onderzoeken hoe deze status vorm zou moeten krijgen, dit leidde echter niet tot een eigen staat. Turkije zou bang zijn  geweest voor teveel grondverlies. Turkije heeft het verdrag van Sèvres nooit officieel bekrachtigd. Drie jaar later, op 24 juli 1923, wordt de Grieks-Turkse Oorlog beëindigd met het Verdrag van Lausanne. In dit verdrag worden geen grenzen vastgesteld voor de Koerden, zij worden verdeeld over de landen Irak, Iran, Syrië en Turkije.

In de daarop volgende decennia probeerde de Turkse regering de Koerden te assimileren. De taal van de Koerden zou niet bestaan. Het was slechts een dialect. Iedere opstand van Koerden werd met harde hand neergeslagen. Jarenlang hielden de Koerden zich relatief rustig, maar veel Koerden hielden het verlangen naar een onafhankelijke Koerdische staat. In 1978, decennia na het verdrag van Lausanne, leidde dit tot de oprichting van de PKK. Een linkse beweging onder leiding van Abdullah Öcalan richtte in het dorp FIS de Arbeiderspartij van de Koerden op, oftewel de PKK. Het doel was het stichten van een onafhankelijk Koerdistan waarin alle Koerden verenigd konden worden.

Militaire coup

Het Turkse leger heeft in het tweede deel van de twintigste eeuw drie geslaagde staatsgrepen gepleegd. De laatste was in 1980. Na deze laatste militaire coup weren veel aanhangers van de PKK opgepakt. Daarnaast vluchtte een groot aantal PKK-ers naar Syrië. De PKK werd in Syrië gesteund door de regering en de (illegale) Democratische Partij van Koerdistan in Noord-Irak. Hierdoor konden zij enkele jaren later Turkije binnenvallen.

De PKK pakt de wapens op

Vanaf 1984 veranderde de strijdwijze van de PKK. De aanleiding hiervoor was de opstelling van de Turkse regering ten opzichte van de 5 tot 6 miljoen Koerden die in zuidoosten en oosten van Turkije woonden. De Turkse regering voerde een verbod op de Koerdische taal en plaatsnamen in. De partij van Öcalan voerde een zwaarbewapende militaire actie uit. Boeren, getraind door de PKK, vielen in Turkije politieposten aan. Hierbij werden meerdere agenten worden gedood. Na deze aanval volgden meer gewelddadige acties. Turkije reageerde hierop door duizenden Koerden te rekruteren in ruil voor geld en wapens. In dienst van Turkije moesten zij dorpen verdedigen tegen de PKK. Op deze wijze zorgde de Turkse overheid ervoor dat Koerden tegenover elkaar kwamen te staan. Er vielen veel slachtoffers onder de Koerden die de dorpen moesten beschermen, de PKK verloor hierdoor veel draagvlak bij meer gematigde Koerden.

Koerden in Irak

Niet alleen in Turkije hadden Koerden het moeilijk, ook in het Irak van Saddam Hoessein kregen zij het flink voor de kiezen. In 1988 voerde de Irakese regering een aanval met gifgas uit op de Koerdische stad Halabja. Bij deze aanval kwamen naar schatting 182.000 Koerden om het leven. Gruwelijke beelden schokten de wereld. De toenmalige Iraakse minister van defensie, Ali Hassan al-Majid, kreeg door deze aanval de bijnaam Ali Chemicali.

De arrestatie van Öcalan

Vanaf 1993 zette de Turkse overheid de jacht in op Öcalan, nog steeds leider van de PKK. Op dat moment verbleef hij in Syrië, dat land zette hem onder druk van Turkije uit. Öcalan vlucht eerst naar Rusland en vervolgens naar Italië. Vanuit Italië vraagt hij asiel aan bij Nederland en Duitsland, maar dat wordt hem geweigerd. Uiteindelijk krijgt hij asiel van Griekenland. In 1999 verblijft hij in de Griekse ambassade van Nairobi, in Kenia. Op 15 februari 1999 zet hij voet buiten de ambassade en wordt hij ontvoerd door de Turken. Hij wordt naar Turkije getransporteerd en daar ter dood veroordeeld wegens hoogverraad. Maar de doodstraf werd, onder druk van de Europese Unie, afgeschaft in Turkije. De straf van Öcalan werd hierdoor omgezet in een levenslange gevangenisstraf.

De broer van Abdullah Öcalan, Osman Öcalan, maakte van de PKK een minder gewelddadige partij. De eis van een onafhankelijke Koerdische staat veranderde in een eis tot meer autonomie.

PKK grijpt opnieuw naar geweld

De PKK wilde aan het begin van de eenentwintigste eeuw meer culturele rechten voor de Koerden die in Turkije woonden. De Turkse overheid zag de PKK, net als de VS en de EU, als een terroristische organisatie. Zij weigerden met de PKK in onderhandeling te gaan. Hierop pakten de Koerden in 2004 de wapens opnieuw op. Duizenden Koerdische strijders opereerden vanuit de bergen van Noord-Irak. In het najaar van 2007 werden Turkse politieagenten en militairen aangevallen, dit leidde tot de dood van ongeveer 30 soldaten en 12 burgers. De Nederlandse regering heeft zicht binnen de EU lang verzet tegen het toevoegen van de PKK aan de lijst terroristische groeperingen.

Demonstratie tegen PKK

Turken demonstreren tegen de PKK na de dood van ca. 30 soldaten en 12 burgers.

In gevecht met ISIS

In 2014 mengde de PKK zich in de Syrische burgeroorlog. In juli van dat jaar vielen zij ISIS aan in Syrië. In augustus bevochten zij ISIS in Noord-Irak. Ze hielpen tienduizenden Jezidi’s te ontsnappen uit de omsingelde Sinjarbergen. Ook bij de Slag om Kobani, in september, waren zij betrokken. Maar zij vielen nu niet alleen ISIS aan, ook Turkse grenswachten waren het doelwit. Deze zouden ISIS hebben gesteund.

Maar niet alleen de PKK wam dat jaar in actie. Turkse Koerden namen deel aan grootschalige demonstraties. Ze eisten dat de Turkse regering een standpunt zou innemen tegenover ISIS en daarnaast Koerdische strijders zou toestaan om de grens over te steken om deel te nemen aan de strijd tegen ISIS. De demonstratie leidde tot botsingen met de politie, 31 mensen kwamen hierbij om het leven. In oktober 2014 viel de Turkse luchtmacht PKK-posities aan.

Nog steeds geen oplossing

Ondanks meerdere oproepen van Abdullah Öcalan om de wapens neer te leggen en ondanks meerdere vredesonderhandelingen, is er nog steeds geen oplossing gevonden. Koerden behouden de wens om meer autonome rechten of zelfs een eigen staat te krijgen. Ook het conflict tussen Turkije en de PKK duurt nog altijd voort. Beide kampen gebruiken geweld om tot het door hun gewenste resultaat te komen. Aanslagen en militaire acties kosten nog altijd mensen het leven.

Beoordeel dit artikel, wij zijn benieuwd naar jouw mening!
[Aantal beoordelingen: 5 Gemiddeld: 3.4]

Dit vind je misschien ook leuk...

3 reacties

  1. Noah schreef:

    Zou ik misschien mogen weten welke bronnen zijn gebruikt bij het schrijven van dit artikel? Ik houd namelijk mijn profielwerkstuk over de PKK, en ik zou graag willen weten waar deze info vandaan is gehaald voordat ik het verwerk in mijn werkstuk. Alvast bedankt!

  2. Jasper schreef:

    Beste Noah, voor dit artikel hebben we diverse online en offline bronnen gebruikt. Wij baseren onze artikelen altijd op meerdere bronnen. Maar wanneer bronnen niet genoemd staan voegen wij deze achteraf niet meer toe. Je bent natuurlijk vrij om onze website als bron te noemen. Hier zijn richtlijnen voor welke jouw opleiding jou kan verstrekken. Succes met je profielwerkstuk over de PKK. Wanneer het af is ontvangen wij het graag! Wellicht kunnen wij er dan naar verwijzen.

  3. Noah schreef:

    Beste Jasper, bedankt voor de reactie! Jammer dat jullie geen bronnenlijst etc. meer hebben. Helaas kan ik jullie website (zonder een bronnenlijst) niet als bron gebruiken. Ik zal het resultaat sturen wanneer het af is. Dit zal rond december zijn.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *