Wat is boeddhisme?

We kennen allemaal wel de boeddhabeeldjes, je ziet ze regelmatig in een huiskamer of tuin terugkomen. Het zelfde geldt voor posters, schilderijen en andere voorwerpen met een boeddha-afbeelding erop. Maar wat is het boeddhisme precies? We nemen je mee in de stroming van het boeddhisme.

Hoe is het boeddhisme ontstaan?

Het boeddhisme komt uit India, het is ontstaan inde vijfde eeuw voor Christus. In die tijd was in India het brahmanisme een dominante religie. Bij deze godsdienst was het belangrijk dat men rituelen zeer strikt naleefde. Als reactie op deze godsdienst ontstonden bewegingen waarbij individuele verlossing centraal stond: de Sramana-bewegingen. Het boeddhisme is ontstaan vanuit de Sramana.

Wie was Boeddha?

Volgens de boeddhistische overlevering was Boeddha een jonge prins uit India genaamd Siddharta Gautama. Er worden verschillende schattingen van zijn geboortejaar gedaan. Volgens geschiedkundigen is hij naar alle waarschijnlijkheid geboren in de zesde eeuw voor onze jaartelling. De eerste geschreven sporen van de Boeddha in de geschiedenis dateren van ongeveer tweeënhalve eeuw na zijn overlijden. Dit waren overigens geen documenten, maar om koninklijke zuilen. Het waren zuilen van koning Ashoka, die van ca. 269 tot 232 voor onze jaartelling heerste over een groot deel van het Indische subcontinent dat zich uitstrekte van wat nu Afghanistan is tot Bengalen. Hiervoor werd de geschiedenis van Beoddha doorverteld door zijn volgelingen. De Boeddha zou ongeveer 80 zijn geworden jaar.

Bij de geboorte van de prins zou voorspeld zijn dat hij of een groot wereldlijk of een groot spiritueel leider zou worden. Zijn vader zorgde ervoor dat hij een luxe leven had, zodat hij zich op het wereldlijke zou richten. Zijn vader zag namelijk meer toekomst in een grootse wereldlijke carrière.

Tijdens een aantal tochten buiten het paleis kwam Siddharta Gautama in contact met een zieke, een bejaarde en een dode. Hij werd geconfronteerd met gebeurtenissen die voorheen onbekend voor hem waren. Hij ging zich afvragen wat de oorzaak was van al het lijden en of er oplossingen waren.

Prins Siddharta Gautama besloot het paleis te verlaten en een zoektocht te starten naar de antwoorden op zijn vragen. Hij werd meester in meditatie en contemplatie, maar vond geen antwoord op zijn vragen. Hierop besloot hij een pad van de strengste ascese te volgen, maar ook dit leverde geen antwoorden op. Ascese is het streven naar of het uitvoeren van een reine levenswandel, hiervoor moet je de eigen hartstochten en begeerten beteugelen en zelftucht toepassen. Ook dit leverde geen antwoorden op. Uiteindelijk ging hij onder een boom mediteren, hij besloot er niet onder vandaan te komen tot hij antwoorden op zijn vragen had en verlossing had bereikt. Op de 49^e dag kreeg hij inzicht in zijn voorgaande levens en begreep hij de oorzaken van het lijden van de mensen en zag hij hoe dit leiden kon worden weggenomen. Hij werd een nieuwe persoon: de Boeddha.

Nadat prins Siddharta Gautama verlossing vond en de Boeddha werd heeft hij de rest van zijn leven door India gereisd om mensen te onderwijzen. Bij zijn dood wees hij zijn volgelingen erop dat er geen nieuwe leider hoefde te komen, maar dat zijn lessen bewaard moesten blijven.

Wat is het boeddhisme?

Het boeddhisme is geen traditionele godsdienst waarin één of meerdere goden aanbeden worden. Boeddha zelf is ook geen god, er is geen heilig geschrift zoals bijvoorbeeld de Bijbel bij het christendom. Ook bestaat er geen overkoepelend instituut zoals een georganiseerd kerk. De kern van het boeddhisme is inzicht krijgen in het menselijk lijden en in een manier om dit lijden weg te nemen. Het boeddhisme is een persoonlijke zoektocht naar een nieuwe werkelijkheid, een werkelijkheid die Boeddha volgens de boeddhistische overlevering ooit heeft ervaren onder de zogeheten Bodhi-boom.

Onderzoek

Boeddha was ervan overtuigd dat zijn inzichten eigenlijk niet verkondigd konden worden maar door ieder mens zelf ervaren moesten worden. Uiteindelijk besloot hij toch zijn inzichten te gaan onderwijzen om mensen aan te sporen zelf de vraagstukken van lijden, de oorzaak en het stoppen ervan te onderzoeken.

Bij boeddhisme is zelfonderzoek erg belangrijk. Het is niet de bedoeling dat per definitie zaken van anderen worden aangenomen. Niet uit de geschriften, niet van leraren, niet van traditie en zelfs niet van Boeddha zelf. Men moet zelf op een zoektocht gaan en alles zelf onderzoeken.

Vier edele waarheden van het boeddhisme

Er zijn vele soorten stromingen binnen het boeddhisme. De stromingen hebben gemeen dat de boeddhisten allen de vier edele waarheden erkennen:

• Het leven bevat lijden – Dukkha
  In elk leven bestaat lijden zoals bijvoorbeeld afscheid nemen, ziekte, dood, geen waardering krijgen en zo voort. In de boeddhistische leer is de betekenis van lijden echter nog breder. Lijden, Dukkha, wil zeggen dat het leven onvolmaakt is.
• Lijden wordt veroorzaakt door verlangen – Tanha
  Verlangen of begeerte zorgt ervoor dat mensen lijden. Denk hierbij aan bijvoorbeeld materiële verlangens zoals het willen hebben van veel geld.
• Een einde aan lijden is mogelijk
• Om lijden weg te nemen moet je het achtvoudige pad volgen

Het achtvoudige pad van het boeddhisme

Het achtvoudige pad is het boeddhistische pad naar verlichting.

1. Juist begrip / juiste inzicht (samma ditthi)

Hierbij gaat het om het verkrijgen van inzicht in het lijden, de oorzaak van het lijden, hoe het lijden gestopt kan worden en het pad dat leidt naar de het stoppen van lijden.

2. Juiste gedachten / juiste intenties / juiste bedoelingen

Het verkrijgen van de juiste intenties waarbij men ontsnapt aan zelfzucht en goede intenties zoals geweldloosheid, harmonie en mededogen krijgt.

De stappen drie, vier en vijf op het achtvoudige pad vormen samen de groep van moraliteit (Silakkhandha).

3. Juist spreken (samma vaca)

Hierbij gaat het om wat je zegt. Het niet vertellen van leugens, lasterende taal, harde woorden en onzinnige praat.

4. Juist handelen (samma kammanta)

Alleen maar goed handelen. Dus niet doden, stelen en jezelf onthouden van seksueel wangedrag.

5. Juiste wijze van levensonderhoud (samma ajiva)

Zorgen dat je op een goede manier in je eigen levensonderhoud voorziet. Dus niet handelen in wapens, slaven, prostitutie. Geen handel in levende wezens voor bijvoorbeeld vleesproductie en slachterij. Geen handel in vergif of bedwelmende middelen.

(De stappen  zes, zeven en acht op het achtvoudige pad vormen samen de groep van concentratie.Samadhikkhandha).

6. juiste inspanning (samma vayama)

Zorg ervoor dat je verkeerde gedachten vermijdt. Zorg dat ze niet meer in je opkomen. Overwin slechte gedachten en verkeerde zaken die wel in je opkomen. Zorg ervoor dat je goede gedachten en zaken gaat creëren die nog niet bij je opgekomen waren en laat deze gedachten en zaken zich verder ontwikkelen.

7. juiste aandacht, bewustzijn, concentratie (samma sati)

Wordt bewust van je lichaam, gevoelens, geest en mentale objecten.

8. juiste concentratie (samma samadhi)

Deze stap bestaat uit het ontvangen van wijsheid, de eerste transformatie. Het verkrijgen van wijsheid vanuit ervaren, de tweede transformatie. Het verkrijgen van wijsheid vanuit zelfinzicht, de derde transformatie.

Wedergeboorte en nirwana

Boeddhisten geloven in wedergeboorte en karma. Na de dood wordt je opnieuw geboren en je leven wordt bepaald door je karma: de optelsom van goede en slechte daden in een voorgaand leven. Maar als je het achtvoudige pad volgt is het mogelijk om jezelf van het lijden van het leven te verlossen en bereik je het nirwana.

Hoeveel boeddhisten zijn er

Het boeddhisme heeft wereldwijd ongeveer 376 miljoen volgelingen en is hiermee de op drie na grootste religie.

Top 4 religies wereldwijd

1. Christendom: 2,1 miljard
2. Islam: 1,5 miljard
3. Hindoeïsme: 900 miljoen
4. Boeddhisme: 376 miljoen

Hoeveel boeddhisten zijn er in Nederland?

Het boeddhisme is in Nederland niet groot. Een schatting uit 2014 geeft aan dat ongeveer 50.000 mensen zichzelf in Nederland boeddhist vinden.